Νηπιαγωγείο Ιδαλίου Α΄ - Ανδρέα Παναγίδη

Κατά την επεξεργασία του τραγουδιού «Το δέντρο που φυτέψαμε»,  τα παιδιά πρότειναν με ενθουσιασμό να δημιουργήσουν μικρές κατασκευές, ώστε τα δέντρα μας να αποκτήσουν «αληθινά» σπιτάκια για τα πουλιά. Η ιδέα αυτή γεννήθηκε από την επιθυμία τους να παρακολουθούν από κοντά τη ζωή γύρω από τα δέντρα που φύτεψαν.

Ένας γονιός - ξυλουργός προσφέρθηκε με χαρά να μας βοηθήσει, κατασκευάζοντας για κάθε τάξη από μία ξύλινη φωλιά. Στη συνέχεια, κάθε τάξη ανέλαβε να διακοσμήσει τη δική της φωλιά . Οι φωλιές τοποθετήθηκαν προσεκτικά στα δέντρα της αυλής, μετατρέποντας το σχολικό μας περιβάλλον σε έναν φιλόξενο χώρο για τα πουλιά και ενισχύοντας τη σύνδεση των παιδιών με τη φύση.

Στο πλαίσιο του γνωστικού αντικειμένου των Μαθηματικών, τα παιδιά συμμετείχαν σε μια δραστηριότητα συλλογής και οπτικοποίησης δεδομένων με επίκεντρο τον σχολικό λαχανόκηπο. Αρχικά, ψήφισαν τα λαχανικά που θα ήθελαν να φυτευτούν στον λαχανόκηπο του σχολείου. Στη συνέχεια, παρατήρησαν και ερμήνευσαν ένα δοσμένο κυκλικό διάγραμμα με υποθετικές προτιμήσεις, εξοικειώθηκαν με τη μορφή και τη λειτουργία του και στη συνέχεια οργάνωσαν τα δικά τους ψηφοδέλτια σε νέο κυκλικό διάγραμμα, αποτυπώνοντας έτσι τις δικές τους προτιμήσεις.

Αφού ολοκληρώθηκε η φάση της οργάνωσης και ανάλυσης των δεδομένων, τα παιδιά φύτεψαν σπόρους από τα επικρατέστερα λαχανικά σε βιοδιασπώμενα γλαστράκια. Όταν τα φυτά αναπτύχθηκαν επαρκώς, τα μετέφεραν στον λαχανόκηπο της αυλής του σχολείου, αναλαμβάνοντας την περιποίησή τους.

Η δραστηριότητα συνδύασε μαθηματικές δεξιότητες με βιωματική μάθηση, οικολογική συνείδηση και συνεργασία, ενισχύοντας την ενεργή συμμετοχή των παιδιών στη μαθησιακή διαδικασία.

Στις 18 Φεβρουαρίου 2025 πραγματοποιήθηκε στο σχολείο μας δεντροφύτευση περίπου 100 ειδών θάμνων και δέντρων, κυρίως στον χώρο της εισόδου. Για τον σχεδιασμό και την εκτέλεση αυτής της δράσης συνεργαστήκαμε με έναν ειδικό τοπιοτέχνη, ο οποίος βοήθησε σημαντικά τόσο στην επιλογή των κατάλληλων δέντρων όσο και στην αισθητική και πρακτική διαμόρφωση του χώρου.

Τα παιδιά κατασκεύασαν αφίσες για να ενημερώσουν την κοινότητα σχετικά με τη δράση. Επίσης, το σχολείο έστειλε ηλεκτρονική φόρμα συμμετοχής στους ενδιαφερόμενους εθελοντές. Όλοι όσοι συμμετείχαν έλαβαν ως αναμνηστικό έναν σελιδοδείκτη με θέμα τα δέντρα της Κύπρου. Στην εκδήλωση συμμετείχαν τα παιδιά, το προσωπικό του σχολείου, γονείς, μέλη της σχολικής εφορείας και ο δήμαρχος. Σε όσους συμμετείχαν δόθηκε αναμνηστικός σελιδοδείκτης. 

Στο πλαίσιο της θεματικής μας για το περιβάλλον και έπειτα από γραπτή επικοινωνία με το Τμήμα Δασών, οργανώθηκε επίσκεψη στο νηπιαγωγείο από δασικό λειτουργό. Η δράση είχε ως στόχο:

• να γνωρίσουν τα παιδιά τα δάση της Κύπρου,
• να κατανοήσουν τη σημασία της βιοποικιλότητας, της χλωρίδας και της πανίδας του νησιού,
• να ενημερωθούν για τρόπους προστασίας των δασών, ιδιαίτερα από τις πυρκαγιές,
• να εξοικειωθούν με το επάγγελμα του δασονόμου και το ρόλο του στην προστασία της φύσης,
•  να εμπνευστούν για την ανάπτυξη δράσεων με αφετηρία τα ερεθίσματα που προέκυψαν από την επίσκεψη.

Η εμπειρία αυτή συνέβαλε σημαντικά στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των παιδιών, ενισχύοντας παράλληλα τη βιωματική τους μάθηση μέσα από την επαφή με ειδικούς και το φυσικό πλούτο της πατρίδας μας.

Από τον Ιανουάριο μέχρι και το τέλος της σχολικής χρονιάς, τα παιδιά παρακολουθούσαν με μεγάλο ενδιαφέρον τις αλλαγές στο δέντρο της αμυγδαλιάς. Σε τρεις διαφορετικές χρονικές στιγμές – τον χειμώνα, την άνοιξη και στις αρχές του καλοκαιριού – παρατήρησαν και αποτύπωσαν με ζωγραφιές την εξέλιξή του: από τα γυμνά κλαδιά, στην άνθιση, μέχρι τη δημιουργία καρπών.

Ο χώρος γύρω από την αμυγδαλιά μετατράπηκε σε υπαίθρια τάξη. Εκεί, τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να εργαστούν σε ένα ήρεμο και εμπνευστικό περιβάλλον, παρατηρώντας προσεκτικά τις λεπτομέρειες του δέντρου και ζωγραφίζοντας με τη συνοδεία χαλαρωτικής μουσικής. Η εμπειρία αυτή ανέπτυξε την αισθητική τους αντίληψη και την παρατηρητικότητα τους. 

Μετά την πρώτη μας επαφή με το περιβάλλον του σχολείου, τα παιδιά εντόπισαν την ανάγκη να δημιουργήσουμε πινακίδες με τα ονόματα των δέντρων που υπάρχουν στην αυλή μας. Πόσες είναι, άραγε, οι ακακίες; Και πόσες πινακίδες πρέπει να φτιάξουμε για τις ελιές;

Αυτά τα ερωτήματα αποτέλεσαν την αφορμή για μία δομημένη μαθησιακή διαδικασία στο πλαίσιο του γνωστικού αντικειμένου των Μαθηματικών. Τα παιδιά ανέλαβαν ενεργό ρόλο στη συλλογή και καταγραφή των δεδομένων, παρατηρώντας και καταμετρώντας τα δέντρα του σχολείου μας.

Τα δεδομένα που συγκέντρωσαν οργανώθηκαν σε ένα μαθηματικό διάγραμμα – συγκεκριμένα, σε ραβδόγραμμα. Μέσα από αυτό, τα παιδιά εξήγαγαν τα συμπεράσματά τους και διατύπωσαν ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις σχετικά με τα είδη και τον αριθμό των δέντρων.

Στη συνέχεια, δημιούργησαν και εικονογράφησαν τις πινακίδες με τα ονόματα των δέντρων. Για να ενισχύσουμε τη μαθησιακή εμπειρία και να δώσουμε πρόσβαση σε επιπλέον πληροφορίες, προσθέσαμε σε κάθε πινακίδα ένα QR code. Σκανάροντάς το, οι επισκέπτες μπορούν να μάθουν περισσότερα για κάθε είδος δέντρου.

Μία από τις πρώτες παιδαγωγικές δράσεις που πραγματοποιήσαμε ήταν η βόλτα στον υπαίθριο χώρο του σχολείου και στη γύρω γειτονιά. Η εμπειρία αυτή αποτέλεσε το σημείο εκκίνησης για τη μελέτη του περιβάλλοντός μας και άνοιξε τον δρόμο για μια πιο συστηματική και σε βάθος διερεύνηση του θέματος.

Κατά τη διάρκεια της βόλτας, προέκυψαν ερωτήματα όπως:

• Τι γνωρίζουμε ήδη για το περιβάλλον μας;
• Τι θα θέλαμε να μάθουμε;
• Τι θα θέλαμε να έχει το σχολικό μας περιβάλλον;
• Πώς μπορούμε να ανακαλύψουμε περισσότερα;
• Ποιοι μπορούν να μας βοηθήσουν;

Μέσα από τη συζήτηση και την καταγραφή των σκέψεων των παιδιών, συνθέσαμε το πλάνο δράσης για την εξέλιξη της μελέτης μας. Οι ιδέες και οι απορίες των παιδιών αποτέλεσαν τη βάση για την πορεία της διερεύνησης, ενισχύοντας τη συμμετοχικότητα, την παρατήρηση και τη σύνδεση με τον πραγματικό κόσμο.

Μετά την πρώτη γνωριμία με το περιβάλλον του σχολείου, προέκυψαν αρκετές απορίες και ερωτήματα από τα παιδιά. Αναζητώντας τρόπους να μάθουμε για όσα δεν γνωρίζαμε, αποφασίσαμε να αξιοποιήσουμε την εμπειρία ενός γονέα του σχολείου μας, που είναι γεωπόνος. Κατά την επίσκεψή του, αρχικά πραγματοποιήθηκε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση μέσα στην τάξη, όπου τα παιδιά έθεσαν ερωτήματα σχετικά με τη φύση, τα φυτά και τη φροντίδα τους. Στη συνέχεια, ο γεωπόνος μάς συνόδευσε σε έναν περίπατο στους εξωτερικούς χώρους του σχολείου, όπου έδωσε πρακτικές συμβουλές, απάντησε σε επιπλέον απορίες και έδειξε στα παιδιά πώς να φροντίζουν και να προστατεύουν το φυσικό περιβάλλον που έχουν γύρω τους. Η εμπειρία αυτή ήταν ιδιαίτερα πολύτιμη και εκπαιδευτική για όλους μας.

Στο πλαίσιο της Εικαστικής Αγωγής, υλοποιήθηκε δράση με αφετηρία το έργο του καλλιτέχνη Andy Goldsworthy, ο οποίος δημιουργεί προσωρινά έργα τέχνης με υλικά από τη φύση. Η δραστηριότητα πραγματοποιήθηκε στον εξωτερικό χώρο του σχολείου και στόχευε στην ενίσχυση της δημιουργικότητας και της σχέσης των παιδιών με το φυσικό περιβάλλον.

Αρχικά, τα παιδιά παρατήρησαν και ανέλυσαν φωτογραφίες από έργα του καλλιτέχνη, εστιάζοντας στα εικαστικά στοιχεία (μορφή, χρώμα, υφή, συμμετρία, επανάληψη). Μέσα από τη συζήτηση και τον σχολιασμό, χρησιμοποίησαν την εικαστική γλώσσα για να περιγράψουν και να ερμηνεύσουν τις δημιουργίες.

Στη συνέχεια, τα παιδιά εξερεύνησαν υλικά από τη φύση (πέτρες, φύλλα, ξύλα, κουκουνάρια, λουλούδια κ.ά.) στον προαύλιο χώρο, και δημιούργησαν δικά τους έργα τέχνης, ατομικά ή σε ομάδες, αξιοποιώντας τη φαντασία, τις προσωπικές εμπειρίες και τη συναισθηματική σύνδεση με τον χώρο. Κάθε έργο ήταν μοναδικό, προσωρινό και συνδεδεμένο με τον συγκεκριμένο τόπο, εμπνέοντας τα παιδιά να δουν την τέχνη ως μια ζωντανή διαδικασία.

Η δράση αποτέλεσε αφορμή για ουσιαστική σύνδεση με το φυσικό και πολιτισμικό περιβάλλον, ενίσχυσε την παρατήρηση, τη συνεργασία και την έκφραση ιδεών με μη λεκτικά μέσα, αναδεικνύοντας τη σημασία της τέχνης στη ζωή του παιδιού.