Δημοτικό Σχολείο Ορούντας

 Με την Ε-Στ τάξη, φτιάξαμε προσχέδια για αφίσα που αφορούσαν την προστασία ενδημικών φυτών. Είδαμε την ποικιλία φυτών του κήπου μας. Συζητήσαμε το πόσο σημαντικό είναι να προσπαθούμε να προστατεύουμε τη βιοποικιλότητα στη φύση μας, μελετήσαμε τα δομικά στοιχεία μιας αφίσας και είδαμε παραδείγματα. Τα παιδιά διάλεξαν για ποιο ενδημικό ή προστατευόμενο φυτό θα ήθελαν να εργαστούν και μέσα από συνεργασία, έφτιαξαν τα προσχέδια τους. 

Η επίσκεψή όλων των παιδιών του Δημοτικού Σχολείου Ορούντας στο Κυπριακό Μουσείο (Αρχαιολογικό Μουσείο Λευκωσίας), αποτέλεσε για τα παιδιά ακόμη μια πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία, αφού μέσα από αποστολές που μας είχε ετοιμάσει η Διευθύνουσα του σχολείου μας, Δρ. Χαρά Μακρυγιάννη, διασυνδέσαμε το παραλθόν με το παρόν.  

Οι αποστολές είχαν στόχο να εντοπίσουμε και να καταγράψουμε φυτά, δέντρα και ζώα μέσα στο μουείο, είτε σε αγγεία, ειδωλια, αγάλματα, τάφους ή ακόμα και εργαλεία. 

Η συζήτηση που ακολούθησε στο σχολείο στον πράσινο χώρο μας βοήθησε πολύ να αντιληφθούμε τη διαχρονική σημασία της προστασία του περιβάλλοντος και του "Πρασινίζω".

 Αφού είδαμε στις Φυσικές Επιστήμες της Δ’ τάξης τη διαδικασία της Διαπνοής, βγήκαμε έξω να παρατηρήσουμε τι συμβαίνει στη Διαπνοή ενός φυτού όταν είναι στη σκιά και να το συγκρίνουμε με το όταν βρίσκεται στον ήλιο. Για να είναι αξιόπιστο το πείραμά μας, κρατήσαμε κάποιους παράγοντες σταθερούς: Ψάξαμε δηλαδή στον κήπο για να βρούμε 2 φυτά του ίδιου είδους, του ίδιου μεγέθους και τα βάλαμε σε ίδιο είδος και μέγεθος σακούλας. Η μόνη διαφορά στα δύο φυτά ήταν το πού βρισκόταν το κάθε ένα, για να δούμε το πώς επηρεάζεται η διαπνοή αν ένα φυτό είναι στον ήλιο ή αν είναι στη σκιά. Αφήσαμε τα φυτά για 1-2 ώρες και όταν επιστρέψουμε για να δούμε το αποτέλεσμα, παρατηρήσαμε ότι στη σακούλα του φυτού που βρισκόταν στον ήλιο, δημιουργήθηκαν περισσότερες σταγόνες. Έτσι, οδηγηθήκαμε στο συμπέρασμα ότι τα φυτά όταν βρίσκονται στον ήλιο, έχουν πιο έντονη διαπνοή. 

Στο Δημοτικό Σχολείο Ορούντας,  στο πλαίοσιο της διασύνδεσης του σχολείου με την τοπική κοινωνία για τη αξιοποίηση εξειδικευμένης γνώσης εξωτερικών συνεργατών, προγραμματίσαμε μια πανέμορφη εκπαιδευτική εξόρμηση. 

Στόχος ήταν να περιηγηθούμε στο χωριό εντοπίζοντας φυτά και δέντρα, και να επισκεφθούμε το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου, όπου μας περίμεναν οι μοναχές για να μας ξεναγήσουν στον δικό τους κήπο, και συγκεκριμένα στον βοτανόκηπο. 

 Οι μοναχές μας έδειξαν πώς φυτεύουν, συντηρούν και αποξηραίνουν βότανα που έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες. Επίσης,  παρακολουθήσαμε ένα μικρό εργαστήρι Αγιογραφίας για το πώς φτιάχνουν μπογιές από φυσικά υλικά, πώς δημιουργούνται τα πινέλα και πώς ο καμβάς, και πώς το τελικό έργο της εκκλησιαστικής εικόνας.

 Αξιοποιώντας τις ευκαιρίες για μάθηση, προσεγγίσαμε την ευκαιρία του προγράμματος διαθεματικά. Έτσι τα παιδιά των τάξεων Ε΄ και Στ’ δημιούργησαν τις δικές τους ταμπέλες για τα φυτά, με ανακυκλώσιμα και φυσικά υλικά. Οι ταμπέλες τοποθετήθηκαν κάτω από τα φυτά, ώστε όλοι/ες να γνωρίζουν τα ονόματα των φυτών του σχολείου μας. Επίσης κατασκεύασαν παντογνώστη με τον οποίο έπαιξαν με τα μικρότερα παιδιά.

 Στην Ενότητα «Φυτά», των Φυσικών Επιστημών της Δ’ τάξης, είχαμε ένα σενάριο στο σχολικό μας εγχειρίδιο που έλεγε ότι κάποια παιδιά άφησαν τα φυτά του σπιτιού τους για κάποιες μέρες και επιστρέφοντας διαπίστωσαν ότι κάποια είχαν ξεραθεί, ενώ άλλα ήταν ακόμα ζωντανά. Τα παιδιά προβληματίστηκαν: Γιατί κάποια φυτά μαραίνονται πιο «εύκολα»; Τι είναι αυτό που τα κάνει να είναι περισσότερο ή λιγότερο «ανθεκτικά»; 

Για να σκεφτούμε και να μελετήσουμε τους παράγοντες που μπορεί να επηρεάζουν, βγήκαμε στον κήπο, συγκρίναμε τα φυτά που φυτέψαμε πρόσφατα μεταξύ τους και κρατήσαμε σημειώσεις . Στο τέλος, ανακοινώσαμε τα αποτελέσματα μας στην τάξη. Καταλήξαμε στο ότι υπάρχουν πολλοί παράγοντες που ίσως να επηρεάζουν, αφού τα φυτά έχουν πολλές διαφορές: Στο μέγεθος, στο είδος, στο πάχος αλλά και στη δόμηση των φύλλων τους: Άλλα έχουν πυκνό φύλλωμα, άλλα πιο αραιό. Τα φύλλα διαφέρουν ως προς το μήκος, το μέγεθος, το χρώμα αλλά και το σχήμα. 

Βασικότατος άξονας του "Πρασινίζω το σχολείο, πρασινίζω τη γειτονιά μου" η  διασύνδεση του σχολείου με την τοπική κοινωνία για τη αξιοποίηση εξειδικευμένης γνώσης εξωτερικών συνεργατών, όπως γεωπόνους, τοπιοτέχνες και κηπουρούς.

Αποφασίσαμε φέτος  η χριστουγεννιάτική μας γιορτή να μεταφέρει το μηνυμα του προγράμματος «Πρασινίζω το Σχολείο μου – Πρασινίζω τη Γειτονιά μου».  Έτσι, συζητήσαμε, μελετήσαμε, σκεφτήκαμε και καταλήξαμε σε μια διασκευή και διακειμενική συνεξέταση των παραμυθιών: «Ένα δέντρο μια φορά» του Ευγένιου Τριβιζά και  «Το δέντρο που έδινε» του Σελ Σιλβερσταϊν. Το νέο θεατρικό έργο, που γεννήθηκε μέσα από τις οικολογικές μας ανησυχίες και δράσεις, είχε τίτλο: "Ένα δέντρο, κάποια Χριστούγεννα". 

Τα παιδιά μέσα από αυτή την παράσταση, μπήκαν σε ρόλους ενεργών πολιτών που βλέπουν την αξία των δέντρων, των δασών και αγωνίζονται για τη διαφύλαξη και προστασία του πράσινου. Σκοπός αυτής της προσπάθειας ήταν η καλλιέργεια στάσεων και αξιών στα παιδιά, για τη διαφύλαξη των δέντρων και του περιβάλλοντος γενικότερα. Δράση για να αλλάξουμε προς το καλύτερο το μέλλον του τόπου μας. Δεξιότητες που θέλουμε (και με αυτό τον τρόπο επιδιώκουμε) να έχουμε ως ενεργοί, δημοκρατικοί πολίτες του αύριο!

Απόσπασμα από το έργο μας  "Ένα δέντρο, κάποια Χριστούγεννα":

 "Δέντρο: Αγαπημένα μου παιδιά, καταλαβαίνω τη στεναχώρια σας…. Στα τόσα χρόνια που ζω σε αυτό τον κόσμο, έμαθα πως όλα έχουν ένα τέλος…. Μην ανησυχείτε για μένα! Ναι, θα είχα πολλά χρόνια να ζήσω ακόμα, να προσφέρω τη σκιά μου, το οξυγόνο μου, καταφύγιο σε εσάς και τα τόσα πλάσματα του δάσους… Αλλά τα πράγματα δεν έρχονται πάντα, όπως τα λογαριάζουμε….
Αγόρι: Μα πώς μπορείς να αντιμετωπίζεις το τέλος, με τόση ηρεμία;
Κορίτσι: Αλήθεια, δεν φοβάσαι;
Δέντρο: Αλήθεια, παιδιά μου, δεν φοβάμαι! Έζησα με αγάπη. Ελπίζω τα ξύλα μου να ζεστάνουν κάποια οικογένεια. Εύχομαι τα πλάσματα που φιλοξενώ στα κλαδιά μου να βρουν αλλού καταφύγιο. Και πάνω από όλα, εύχομαι, όταν τελειώσει αυτό το έργο Ανάπτυξης, να φυτευτούν πολλά πολλά δέντρα, που να προσφέρουν ακόμη περισσότερη σκιά και ξεκούραση. Αυτό να ζητήσετε από τη/ον Δήμαρχό σας! Είμαι σίγουρο ότι θα σας ακούσει, εσάς, τα παιδιά!
(Το δέντρο διστάζει, σκέφτεται και λέει): Ξέρετε όμως τι θα ήθελα να ζήσω πριν φύγω από αυτό τον κόσμο;
Παιδιά: Τι; Πες το και θα γίνει αμέσως!
Δέντρο: Πάντα είχα ένα κρυφό καημό…. Να γίνω κι εγώ ένα Χριστουγεννιάτικο Έλατο, με λαμπερά στολίδια, με καμπανούλες, αγγελούδια, και γιορτινές μπάλες. Τι ωραία που θα ήταν, αν μπορούσα να ζήσω αυτό το όνειρο πριν με κόψουν….
Αφηγητής/Αφηγήτρια : Τα μάτια των παιδιών έλαμψαν με μιας… Μια τρελή ιδέα γεννήθηκε στο μυαλό τους…
Αφηγητής/Αφηγήτρια: Θα αγωνίζονταν για το δέντρο τους και θα το έκαναν με τον πιο όμορφο τρόπο! Την ίδια στιγμή, θα φρόντιζαν να του πραγματοποιήσουν την τελευταία του επιθυμία!
Αφηγητής/Αφηγήτρια: Μόνα τους όμως θα δυσκολεύονταν. Δεν είχαν λεφτά για να αγοράσουν στολίδια. Άρχισαν, λοιπόν, να στύβουν το μυαλό τους, για το πως θα έλυναν το πρόβλημα….
Αφηγητής/Αφηγήτρια: Εκείνη τη νύχτα τα τέσσερα παιδιά δεν πήγαν να καθίσουν, όπως συνήθιζαν, κάτω από τα κλαδιά του Έλατου…"

 Τα φυτά μας για να μπορέσουν να μεγαλώσουν, χρειάζονται πότισμα. Στην αρχή ποτίζαμε τα φυτά μας με ποτιστήρια. Στη συνέχεια, μέσα από το Πρόγραμμα «Πρασινίζω το Σχολείο μου Πρασινίζω τη Γειτονιά μου» αποκτήσαμε τη δυνατότητα να ποτίζουμε με αυτόματο σύστημα ποτισμού. Γι’ αυτό τον σκοπό ήρθαν ειδικοί τεχνικοί, έκαναν εγκατάσταση του συστήματος και μας εξήγησαν τον τρόπο τοποθέτησης και λειτουργίας του. 

  Συζητήσαμε ότι με την αλλαγή των εποχών θα χρειαστεί ρύθμιση ξανά το καλοκαίρι, έτσι ώστε τα φυτά μας να παίρνουν όσο νερό χρειάζονται ανάλογα με την εποχή.  Φυσικά δεν ξεχνούμε να ποτίζουμε και τα λουλούδια που έχουμε στις γλάστρες με τον "παραδοσιακό τρόπο", αφού εφαρμόζουμε πρόγραμμα και τα ποτίζουμε με ποτιστήρια, με τη σειρά., όλοι/όλες.

 Αξιοποιώντας τις ευκαιρίες για μάθηση και προσεγγίζοντας τις διαθεματικά, τα παιδιά της Β’ τάξης δημιούργησαν τα δικά τους προβλήματα πολλαπλασιασμού και διαίρεσης. Με βάση το Έντυπο Καθορισμού Αναγκών και Κοστολόγησης το οποίο περιλάμβανε τα φυτά που παραγγέλθηκαν και φυτεύθηκαν στο σχολείο μας, προβληματίστηκαν, έγραψαν και έλυσαν προβλήματα. 

Στο σχολείο μας ήρθαν και εγκατέστησαν την ξύλινη κατασκευή, πάνω από την παλιά μας βρύση, που τόσο περιμέναμε! Οι τεχνικοί εξήγησαν στα παιδιά την πορεία κατασκευής και τους έδειξαν τα μέτρα ασφαλείας που είναι απαραίτητο να έχουν για να είναι όλοι ασφαλείς. 

Στη φωτοργαφία, τα παιδιά μας παρατηρούν, βλέπουν τον τρόπο εξέλιξης του σχολείου τους και ενημερώνονται για κάθε νέο βήμα. 

 Με το πρόγραμμα «Πρασινίζω το Σχολείο μου, Πρασινίζω τη γειτονιά μου» φυτεύτηκαν νέα φυτά στο Σχολείο μας.  Με αυτή την ευκαιρία, δόθηκαν στα παιδιά καρτελίτσες με τις ονομασίες των φυτών. Πρώτα, οι μαθητές/τριες της Ε’-Στ’, στο μάθημα Φυσικών Επιστημών στην Ενότητα «Οικοσυστήματα», εντόπισαν το κάθε φυτό και έβαλαν την καρτελίτσα με την ονομασία του. Σε κάποιες περιπτώσεις, τα φυτά έμοιαζαν μεταξύ τους. Εκεί, χρειάστηκαν διαφορετικοί τρόποι για να τα εντοπίσουν: Η βοήθεια της ομάδας και η βοήθεια άλλων αισθήσεων: Έτριψαν τα φύλλα τους, τα μύρισαν, εκπλάγηκαν από τις μυρωδιές!  Μετά, ήταν η σειρά των μικρών της παρέας! Αφού μπήκαν οι καρτέλες, τα παιδιά της Α΄-Β΄, πήγαν στα ίδια σημεία, όπου διάβασαν τις καρτέλες, μύρισαν τις μυρωδιές και με παιγνιώδη τρόπο έμαθαν τα ονόματα των φυτών. 

Σκάβουμε, φυτεύουμε και διαμορφώνουμε τον χώρο, με συλλογικότητα και ενίσχυση της σχολικής κοινότητας.

Με τα παιδιά της Ε΄-Στ΄ μελετήσαμε τους οργανισμούς, τους οποίους εντοπίζουμε σε ένα Οικοσύστημα όπως είναι αυτό στον κήπο του Σχολείου μας! Τα παιδιά, σε ομάδες, βγήκαν έξω και έψαξαν να βρουν οργανισμούς που υπήρχουν πρώτα στην επιφάνεια, στο χώμα, με ιδιαίτερη προσοχή, ώστε να μην διαταράξουν ή να βλάψουν κάτι. Όσους οργανισμούς βρήκαν τα παιδιά, τους σημείωσαν με την ομάδα τους, σε μια κλείδα παρατήρησης.

 Κλείδα παρατήρησης: από το Εκπαιδευτικό υλικό για τη Βιοποικιλότητα της Κύπρου "Enviropack"

Από το αρχαίο ρήμα  "γεωργώ" που σημαίνει καλλιεργώ τη γή, παράγεται το "γιωρκώ" και "γιώρκιν".  Η ρίγανη εν γιώργκην, δηλαδή παράγεται και αποξηραίνεται με τα δικά μας χέρια.

 Στο πλαίσιο του Προγράμματος "Πρασινίζω το Σχολείο μου - Πρασινίζω τη Γειτονιά μου" και αξιοποιώντας την ευκαιρία που μας δίνει κάθε χρόνο το  "Let’s Do It Cyprus",  παιδιά, εκπαιδευτικοί και προσωπικό, ενώσαμε δυνάμεις με γονείς, παππούδες, γιαγιάδες και ξεχορτίσαμε, καθαρίσαμε τον κήπο, την αυλή καθώς και τον περιβάλλοντα χώρο έξω από το κτήριο.  Ήταν μια δραστηριότητα που άρεσε στα παιδιά και το ΚΜΣ εισηγήθηκε να γίνεται μια φορά το μήνα - εισήγηση που έγινε αποδεκτή.

 Με το πρόγραμμα «Πρασινίζω το Σχολείο μου, Πρασινίζω τη γειτονιά μου» φυτεύτηκαν νέα φυτά στο Σχολείο μας. Με αυτή την ευκαιρία, παππούς μαθήτριας του σχολείου μας, που είχε από την αρχή εμπλακεί ενεργά στο πρόγραμμα, προθυμοποιήθηκε να έρθει να μας μιλήσεις για τα βότανα και τα δέντρα που φυτέψαμε, δίνοντας μας πολύτιμες συμβουλές για την προστασία και τη φροντίδα τους.

Συζητήσαμε, ανταλλάξαμε απόψεις σε ομάδες και στην ολομέλεια. 

Μελετήσαμε, ερευνήσαμε, σχεδιάσαμε και καταγράψαμε.

Μοιραστήκαμε ιδέες και σχέδια με μέλη της κοινότητας και τις ειδικούς.

Πριν την έναρξη της τοπιοτέχνισης, κι αφού διαβάσαμε βιβλία οικολογικά, εντοπίσαμε όμορφες πρακτικές, σχεδιάσαμε, συζητήσαμε, καταγράψαμε, οργανώσαμε συνάντηση για να συγκεκριμενοποιήσουμε τον χώρο που θα πρασινίζαμε και επί της ευκαιρίας πήραμε την απόφαση να τον καθαρίσουμε. Παιδιά, εκπαιδευτικοί, γονείς, παππούδες και γιαγιάδες, μέλη της κοινότητας έλαβαν μέρος με ενθουσιασμό και δράση.